Suriye'de uzun süren savaşın etkileri korkutucu boyutlara ulaşmış durumda. Aradan geçen 14 yılda ülkenin üretim, sanayi ve kurumları neredeyse tamamen çöktü. Ekonomi adeta enkaz görüntüsü veriyor.
Suriye ekonomisi, 14 yıl içinde yüzde 85 küçüldü. İşsizlik oranı yüzde 57'ye, enflasyon ise yüzde 141'e ulaştı. Gayrisafi Milli Hasıla, 2010'da 67,5 milyar dolardan 2023'te 9 milyar dolara geriledi. Kişi başına düşen gelir, 2010'da 2.800 dolarken, 2023'te 1.600 dolara düştü. Günlük petrol üretimi, 383 bin varilden 90 bin varile kadar azaldı.
Dış ticaret hacmi, 29 milyar dolardan 4 milyar dolara düştü. Ülke, PKK/YPG etkisiyle uyuşturucu trafiğinin merkezlerinden biri haline geldi. İç savaş nedeniyle evlerin yüzde 17,5'i yıkıldı. Yeniden inşanın maliyeti 117,7 milyar dolar. Ülke nüfusu, 22 milyondan 18,5 milyona geriledi. 4,8 milyon kişi ülkesini terk etti, 7 milyon kişi iç göçe zorlandı. Suriye poundu, 2011-2023 yılları arasında dolar karşısında 270 kat değer kaybetti.
2010'da 178 ülke arasında 127. sırada olan Suriye, 2023'te 180 ülke arasında 177. sıraya geriledi. Orta Doğu'nun önemli altın rezervlerinden birine sahip olan ülke, savaş sürecinde bu rezervlerin büyük kısmını kaybetti.
Elektrik üretim kapasitesi, savaş öncesine oranla yüzde 50'den fazla azaldı. Elektrik altyapısındaki zarar, doğrudan 40 milyar dolar, dolaylı olarak ise 80 milyar dolar seviyesinde. Tarım arazilerinin yüzde 25'i kullanılmaz hale geldi.
Suriye'nin altyapısının yeniden inşasında Türk inşaat firmaları önemli bir rol oynayabilir. İnşaat malzemeleri Türkiye'den tedarik edilerek hızlı bir yapılaşma sağlanabilir.
İç savaşta yıpranan ülkenin askeri altyapısı ve kaynakları, İsrail'in rejimin düşmesinin ardından Beşar Esad'ın İsrail'e verdiği haritalar daha büyük yıkıma neden oldu. İsrail'in askeri üsler, silah depoları ve kışlalara yaptığı nokta atışlarla kalan son askeri varlıklar da adeta yok edildi. Beşar Esad'ın ayrılmasının ardından dağılan Suriye ordusunun yeniden inşasında Türk savunma sanayii firmaları aktif rol üstlenebilir.
Ülkede hastane altyapısı büyük ölçüde yok olmuş durumda. Türk özel hastaneleri, bilgi birikimi ve uzman kadrosuyla bu açığı kapatabilir. Burada bir diğer ihtiyaç da sağlık çalışanları konusu. İç savaş nedeniyle ülkesini terk etmek zorunda kalan milyonlarca insan arasında doktorlar başta olmak üzere sağlık çalışanları da var. bu açığın kapanması da yıllar alabilir.
Türk yatırımcılar sanayi alanında istihdamı artırabilirken, enerji sektöründe güneş ve rüzgar santralleri kurarak ülkenin enerji açığını giderebilir. Tıpkı 2005 yılında planlandığı gibi ortak organize sanayi bölgeleri kurulması durumunda bölgede istihdam çok daha artabilir.
Birleşmiş Milletler'e göre 2024'te Suriye'de 16,7 milyon insan yardıma muhtaç durumda. Bu rakam 2023 yılında 15,3 milyondu. Standart bir gıda sepetinin fiyatı ise 2013'e göre 133 kat artmış durumda.
Suriye'nin ekonomi ve altyapısını yeniden ayağa kaldırmak için gereken maliyet, 250 milyar doları buluyor. Bu süreçte Türkiye gibi ülkeler, ekonomik ve insani katkılarla önemli bir rol oynayabilir.
